Noodfinanciering biedt steun aan natuurbeschermers 

Voor de effectieve bescherming van bossen is het belangrijk dat (vrouwelijke) natuurbeschermers en maatschappelijke organisaties veilig hun werk kunnen doen. Partners en gemeenschappen in het Forests for a Just Future-programma van IUCN NL worden echter geconfronteerd met grote uitdagingen op het gebied van burgerlijke vrijheden, zoals blijkt uit een enquête uit 2023. Om urgente gevallen van onderdrukking, intimidatie of veiligheidsproblemen aan te pakken, heeft IUCN NL geld gereserveerd voor een zogenaamd noodfonds. In de afgelopen vier jaar heeft IUCN NL noodfondsen verstrekt aan 33 organisaties en individuen. Middelen uit het noodfonds zijn besteed aan juridische bijstand en veiligheidsmaatregelen voor milieuactivisten en voor dringende noodhulp bij natuurrampen.   

Header foto: Protest tegen mijnbouw in de Filipijnen, 2021 © Alyansa Tigil Mina (ATM) 

De noodfondsen die IUCN NL beschikbaar stelt als onderdeel van het programma Forests for a Just Future van de Green Livelihoods Alliance (GLA) zijn een flexibel financieringsmodel. Ze zijn bedoeld om onmiddellijke, hoognodige steun te bieden aan de oorspronkelijke bewoners van een gebied en lokale gemeenschappen, hun organisaties, maatschappelijke organisaties die partner zijn van GLA en (vrouwelijke) natuurbeschermers in hun netwerk. In Azië hebben IUCN NL en NTFP-EP het Quick Response Grants fonds opgericht, dat wordt beheerd door NTFP-EP. 

De noodfondsen variëren doorgaans tussen de €500 en € 5000. De fondsen worden toegewezen om urgente activiteiten te ondersteunen of hulpmiddelen te verstrekken om belangrijke veiligheids- en beveiligingskwesties te behandelen en milieuzaken te monitoren en te documenteren. Daarnaast worden de fondsen gebruikt om juridische bijstand te bieden in geval van strategische rechtszaken tegen publieke participatie (SLAPPs), dit zijn ongegronde rechtszaken die worden gebruikt om individuen en/of maatschappelijke organisaties te onderdrukken. In sommige gevallen worden de middelen ingezet om gemeenschappen te ondersteunen bij het reageren op natuurrampen of door mensen veroorzaakte crises in GLA-landschappen. 

Juridische ondersteuning voor milieuactivisten in de Filipijnen en de Democratische Republiek Congo 

In de Filipijnen kreeg een vrouwelijke milieu -en mensenrechtenactivist belangrijke steun in de vorm van snelle financiële hulp, belangenbehartiging en juridische bijstand. Dankzij deze steun werd de activist vrijgesproken van twee aanklachten wegens cyberlaster die tegen haar waren ingediend door een mijnbouwbedrijf. Cyberlaster is het verspreiden van valse informatie over een persoon, groep of organisatie via een computernetwerk. 

In de Democratische Republiek Congo (DRC) hebben we ook juridische stappen ondersteund ter verdediging van het Virunga National Park en andere beschermde gebieden. De organisatie die hierbij betrokken was, stond onder grote druk en werd geconfronteerd met juridische procedures nadat zij activiteiten van het Ministerie van Visserij met succes ongeldig had laten verklaren. De noodfondsen waren van groot belang om de bescherming van deze belangrijke natuurgebieden te kunnen voortzetten en de hoognodige beveiliging en juridische bijstand te kunnen bieden. 

‘In landen waar burgerlijke vrijheden worden onderdrukt en natuurrampen alomtegenwoordig zijn, is het van cruciaal belang dat noodfondsen snel kunnen worden ingezet.’ 

  • Antoinette Sprenger, IUCN NL

Snelheid is cruciaal  

‘Wat we in de loop der jaren hebben geleerd in onze samenwerking met partners in landen waar burgerlijke vrijheden onderdrukt worden en waar natuurrampen alomtegenwoordig zijn, is dat het van cruciaal belang is dat noodfondsen snel kunnen worden ingezet’, zegt Antoinette Sprenger, senior expert environmental justice bij IUCN NL. ‘Eén van onze partners in Oeganda werkt in een zeer gevaarlijke omgeving en moest een tijd onderduiken. In zo’n situatie kan iemand niet een maand wachten op de overboeking van het geld, maar is directe hulp noodzakelijk. Omdat we de partners aan wie we deze fondsen ter beschikking stellen kennen en vertrouwen, kunnen we ze binnen vijf tot zeven dagen overmaken.’ 

Burgerlijke vrijheden in GLA-landen  

Uit het GLA-onderzoek naar de maatschappelijke ruimte dat werd uitgevoerd in 2023, bleek dat GLA-partners moeilijkheden ondervinden bij al hun burgerlijke vrijheden, met name toegang tot informatie, bescherming van (vrouwelijke) mensenrechten -en milieuactivisten, vrijheid van meningsuiting en vrijheid van samenkomst. 

GLA-partners en lokale gemeenschappen werden geconfronteerd met allerlei vormen van vergelding, variërend van fysieke aanvallen en willekeurige arrestaties tot politieke onderdrukking. Enkele urgente problemen zijn onder meer beperkende wetgeving (bijvoorbeeld op het gebied van buitenlandse financiering), red-tagging, strategische rechtszaken tegen publieke participatie, negatieve framing, desinformatie/nepnieuws en cyberpesten. 

Natuurrampen  

Noodfondsen zijn ook van cruciaal belang geweest voor de ondersteuning van hulp- en herstelwerkzaamheden in gemeenschappen die door natuurrampen zijn getroffen. In de DRC hebben we fondsen beschikbaar gesteld voor noodhulp na de uitbarsting van de Nyiragonga vulkaan in Goma. 

In de Filipijnen werd financiële steun verleend aan de oorspronkelijke inwoners van een gebied dat in december 2021 werd getroffen door tyfoon Rai (Odette), waardoor ongeveer 120 gezinnen hun huizen konden herbouwen. Daarnaast werd financiële steun verleend aan de inwoners van de Cordillera-regio in de Filipijnen die in juli 2022 getroffen werden door een aardbeving met een kracht van 7,0 op de schaal van Richter, ter ondersteuning van het herstel van beschadigde rijstvelden, irrigatiekanalen en woningen. 

In Bolivia zijn er fondsen ingezet om bosbranden te bestrijden en in te dammen, waarvoor logistieke middelen zoals brandstof en personeel nodig waren. Nadat de branden waren gedoofd, werd een deel van de fondsen ingezet om lokale gemeenschappen te ondersteunen die hun oogst, kleine veestapels en huizen hadden verloren. 

Forests for a Just Future programma  

Via het programma  Forests for a Just Future van de Green Livelihoods Alliance draagt IUCN NL bij aan een duurzamer en inclusiever beheer van tropische bossen dat klimaatmitigatie en -adaptatie, mensenrechten en het levensonderhoud van de oorspronkelijke bewoners van bosrijke gebieden en lokale gemeenschappen ondersteunt. 

Lees meer

Meer weten? Contact:

Antoinette Sprenger
Senior Expert Environmental Justice