Update Nationaal Dashboard Biodiversiteit: kleine verbeteringen te zien, maar biodiversiteitsdoelen blijven uit zicht

Ondanks lichte verbeteringen in de ecologische kwaliteit van zoetwater, moeras en bos blijft Nederland achter op schema om de doelen voor biodiversiteitsherstel in 2030 te behalen. Dit komt mede door de aanhoudende achteruitgang van heide, hoogveen, duinen en de populatie graslandvlinders. Dat blijkt uit een update van het Nationaal Dashboard Biodiversiteit die vandaag, op de Internationale Dag van de Biodiversiteit, is gepubliceerd. Het online Dashboard geeft een overzicht van de staat van de Nederlandse natuur. Een jaar na de lancering zijn voor bijna de helft van de doelen nieuwe gegevens toegevoegd.

Headerfoto: Schooltuin © Onder het Maaiveld / IUCN NL

Nederland heeft zich gecommitteerd aan doelstellingen vanuit zowel de EU als de VN om biodiversiteitsverlies te stoppen en om te buigen naar herstel vóór 2030. Om die doelen te bereiken, moeten we weten hoe Nederland ervoor staat. Het Nationaal Dashboard Biodiversiteit laat aan de hand van vier thema’s en veertien doelen zien hoe we Nederland richting biodiversiteitsherstel kunnen leiden.

Biodiversiteitsherstel onvoldoende versneld

Net als vorig jaar staat geen van de veertien doelen van het Dashboard op groen. Voor zes van deze doelen is nieuwe data toegevoegd aan het Dashboard. Hoewel er op sommige gebieden kleine verbeteringen zijn, zijn deze niet voldoende om de algemene vooruitgang van biodiversiteitsherstel te versnellen. ‘We zien bijvoorbeeld verbeteringen in de ecologische kwaliteit van zoetwater, moeras en bos, maar de kwaliteit van heide, hoogveen, duinen en extensief beheerde graslanden gaat achteruit’, vertelt Ronald Zollinger, strategisch adviseur bij RAVON/SoortenNL. ‘Een andere positieve ontwikkeling is de toename van de oppervlakte landbouwareaal waarbij agrarisch natuurbeheer wordt ingezet voor behoud en herstel van biodiversiteit. Toch is het tempo nog te laag om het doel voor 2030 te halen, waardoor extra inspanningen nodig blijven.’

Vermindering stikstofuitstoot te langzaam

Stikstofuitstoot verminderen aan de bron is de enige structurele oplossing om de natuur te laten herstellen. De afname in stikstofoxidenuitstoot ligt volgens het Dashboard goed op koers, door maatregelen die zijn getroffen binnen scheepvaart, industrie en wegverkeer. De afname van ammoniakuitstoot blijft echter achter. Om de gestelde doelen te halen, is versnelling van maatregelen noodzakelijk.

Positief is dat het areaal stikstofgevoelige natuur dat zich onder de kritische depositiewaarde bevindt, is toegenomen. Toch gaat deze verbetering te langzaam om de doelen voor 2030 te behalen. ‘De positieve ontwikkelingen tot en met 2023 laten zien dat het beleid dat het vorige kabinet had ingezet een goede eerste stap was’, zegt Zollinger. 

Populatie graslandvlinders blijft afnemen

De aanwezigheid van bestuivende insecten – met name bijen, zweefvliegen en vlinders – is een belangrijke indicator voor de gezondheid van de natuur, maar ook van landbouwecosystemen. In de afgelopen eeuw is de verspreiding van graslandvlinders echter met minstens 80% afgenomen. De cijfers van 2024 laten zien dat de populatie van graslandvlinders blijft afnemen. In de afgelopen twaalf jaar is het aantal vlinders gedaald in plaats van hersteld. Het doel voor 2030 is dat de achteruitgang is gestopt op weg naar herstel, maar de huidige trend laat zien dat dit niet wordt gehaald.

Schadelijke subsidies nog onbekend

Opvallend is dat het Compendium voor de Leefomgeving nog geen cijfers heeft voor twee van de doelen op het Dashboard. Caspar Verwer, ecoloog bij IUCN NL, zegt: ‘De omvang van subsidies die schadelijk zijn voor biodiversiteit wordt momenteel nog niet gemeten door de overheid; de methode is nog in ontwikkeling. We hopen dat de overheid hier snel duidelijkheid over biedt, want in 2030 moeten ze omgebogen zijn naar subsidies die natuur, milieu en biodiversiteit juist stimuleren.’

Grutto © Vincent van Zalinge | unsplash

Zelf de biodiversiteit helpen

Er zijn extra inspanningen nodig om Nederlandse natuur te herstellen. Het Dashboard biedt wegwijzers voor biodiversiteitsherstel aan de overheid, bedrijven en natuurorganisaties, aangezien zij hiervoor de verantwoordelijkheid dragen. Maar ook burgers kunnen een belangrijke bijdrage leveren.

Vanaf nu kunnen burgers op het Dashboard ook ontdekken wat zij kunnen doen om de biodiversiteit in Nederland te helpen. Verwer: ‘Je kunt dat op heel veel manieren doen, ook in het klein. In je tuin, en zelfs ook op je balkon, kun je planten toevoegen die gifvrij zijn en goed zijn voor bijen en vlinders. Of je kunt je aansluiten bij een lokale werkgroep van één van de vele soortenorganisaties die Nederland rijk is.’

Deze en nog veel meer tips om de biodiversiteit te helpen zijn gebundeld in een brochure: ·

• Wat jij kan doen om de biodiversiteit te helpen

De update van het Nationaal Dashboard Biodiversiteit is vanaf vandaag te bekijken: